Soğutucu Akışkan Nedir? Ne İşe Yarar? Özellikleri

Tahmini Okuma Süresi:7 Dakika

Soğutucu Akışkan Nedir?

Soğutucu akışkan, genellikle bir ısı transferi sistemine kullanılan bir tür akışkan maddedir. Bu tür akışkanlar, bir cihazın veya sistemdeki ısıyı absorbe eden, taşıyan ve başka bir yere transfer eden maddelerdir. Soğutucu akışkanlar, birçok farklı uygulama alanında kullanılabilir, örneğin buzdolapları, klima sistemleri, termal enerji santralleri, endüstriyel soğutma sistemleri gibi.

Soğutucu akışkanların temel görevi, bir sistemden ısıyı alarak ve bu ısıyı başka bir yere taşıyarak sistemdeki sıcaklığı düşürmektir. Soğutucu akışkanlar genellikle belirli bir sıcaklık aralığında etkili olacak şekilde seçilirler ve bu akışkanlar genellikle belirli sıcaklık ve basınç koşullarında belirli bir performans sergiler.

Sıvılar ve gazlar genellikle soğutucu akışkan olarak kullanılır. Örnek olarak, su, soğutma sıvısı olarak kullanılabilir; ancak bazı uygulamalarda, özellikle düşük sıcaklıklarda, özel soğutucu akışkanlar (soğutucu gazlar) kullanılabilir. Bu tür soğutucu akışkanlar genellikle belirli termal ve fiziksel özelliklere sahip olacak şekilde tasarlanır.

Soğutucu Akışkan Ne İşe Yarar?

Soğutucu akışkan karşısındaki maddeden ısının soğutucu akışkana doğru transferinin neticesinde söz konusu maddenin soğutulmasını sağlar. 

Soğuk akışkanlar, elverişli fiziksel ortamlara göre çalışma mekanizmasına sahiptir. Yani basınç altında buharlaşabilmeli veya sıvılaşabilmelidir. 

Yukarıda belirttiğimiz gibi her ortamda her soğutucu kullanılamaz. Her soğutucunun kullanım alanı kendisine özel olacaktır.

Soğutucu akışkanlar sanayi ve endüstriyel alanlarda soğutucu olarak kullanılırlar. İlk paragrafta belirtildiği gibi soğutucuların ısıyı emme özelliği bulunur. O nedenle ortamda soğuma gerçekleşir.

Soğutucu akışkanlar kimya alanında R harfi ile gösterilir

Soğutucu Akışkanlar Nelerdir - Çeşitleri 

Soğutucu akışkanlar ve özellikleri nelerdir kısaca açıklayalım.

R11: Bu madde, yanmayan ve kokusu olmayan bir yapıda olup, ozon tabakasına olumsuz etkileri olmasından ötürü tercih edilmesi doğru olmayan bir maddedir. Kimyasal formülü CCl3F şeklindedir.

R12: Bu akışkanın da yanma özelliği yoktur. O nedenle tehlike arz etmez. Ancak bu soğutucular da ozon tabakasına zarar vermesinden dolayı kullanımın tercih edilmesi doğru olmayan bir maddedir.

R123: Zehirleyici yapısı bulunduğundan dolayı dikkatli kullanılmalı ve uzun süre solunumuna maruz kalınmaması gereklidir. Kimyasal formülü CF3CHCl2 şeklindedir.

R134A: Ozon tabakasına çok zarar vermez. O nedenle en kullanışlı soğutuculardan biridir. Ev ve motorlu taşıtlarda kullanılabilmektedirler. Kimyasal formülü CF2CH2F şeklindedir.

R401A: HCFC içermektedir. Piyasada halen kullanılan soğutucular arasında yer almaktadır. R22, R124 ve R152’den oluşur.

R402A:  Bu soğutucunun yapısı da HCFC içermektedir. Halen kullanılmaktadır. R22, R125 ve R290’dan oluşur.

R404: Isıyı iletmesi açısından kullanışlıdır. Isısal özellikleri R22 kadar gelişmiş değildir. Sera etkisi gösterir. O nedenle olumsuz bir özelliğe sahiptir.

R407C:  Yapısında 407C, R32, R125 ve R134A vardır.

R410A:  Isısal özellikleri iyidir. Sera etkisi göstermesinden ötürü olumsuz bir faktöre sahip olarak karşımıza çıkar. R32 ve R135 içerir.

R500: R12 ve R152A’dan oluşmaktadır.

R502: Soğuk taşımacılıkta oldukça fazla kullanılmaktadır. Yapısında R22 ve R115 vardır.

R507: Yapısında R125 ve R134A vardır.

R717:  Kimyasal formülü NH3’tür (amonyak). Rengi olmamakla birlikte kokusu kötüdür. Gübre ve temizlik sektöründe kullanım alanı vardır. Baz özelliği taşımaktadır. Tüm soğutma sektöründe kullanılmaktadır.

R13: Kullanım alanı sınırlıdır. Düşük sıcaklıklarda kullanılırlar. Kimyasal formülü CClF3 şeklindedir.

R13B1: Ozon tabakasına zarar vermesi nedeniyle kullanılması tavsiye edilmemektedir. Kimyasal formülü CBrF3 şeklindedir.

R114: Isı pompalarında kullanılmaktadır. Yanıcı ve zehirli değildir. Kimyasal formülü CClF2 şeklindedir.

R143A:  Düşük sıcaklıklardaki alanlarda ve amonyağın kullanılamayacağı durumlarda karşımıza çıkar. Kimyasal formülü CF3CH3 şeklindedir.

R125: Amonyağın kullanımının mümkün olmayan sahalarda kullanılabilir. Kimyasal formülü CF3CHF2 şeklindedir.

R125A: Oldukça uygun kullanım özelliğine sahiptir. Çevreye zararı yoktur. 

Yukarıda açıklanan soğutucu akışkanlar birinci sınıf soğutucu akışkanlardır. Bazı akışkanlar ozon tabakasına zarar verdiği gerekçesi ile 2012 yılında ülkemizde kullanılması yasaklanmıştır.

Soğutucu Akışkan Özellikleri

Soğutucu akışkanlar, genellikle ısı transferi işlemlerinde kullanılan ve sıcaklık kontrolü için tasarlanmış özel maddelerdir. Bu akışkanlar, genellikle sıvılar veya gazlar olabilir. Soğutucu akışkanların özellikleri, kullanıldıkları uygulamaya, sıcaklık aralığına ve diğer özel gereksinimlere bağlı olarak değişebilir. Ancak, genel olarak şu özelliklere sahip olmaları beklenir:

Isıl İletkenlik (Thermal Conductivity)

Soğutucu akışkanın ısıyı iletim yeteneğidir. Yüksek ısı iletimi, daha etkili bir soğutma sağlar.

Özgül Isı (Specific Heat)

Bir malzemenin birim kütle başına absorbe ettiği veya bıraktığı ısı miktarını gösterir. Yüksek özgül ısı, daha fazla ısı depolama kapasitesi anlamına gelir.

Yoğunluk (Density)

Soğutucu akışkanın yoğunluğu, birim hacim başına düşen kütle miktarını ifade eder. Yoğunluk, genellikle taşıma ve depolama açısından önemlidir.

Viskozite

Akışkanın içsel sürtünme direncini gösteren bir özelliktir. Düşük viskozite, daha iyi akışkanlık ve daha düşük enerji kaybı anlamına gelebilir.

Buharlaşma ve Yoğunlaşma Sıcaklıkları

Soğutucu akışkanın buharlaşma ve yoğunlaşma sıcaklıkları, bir döngü içindeki farklı aşamalarda ne kadar ısı absorbe ettiğini veya bıraktığını belirler.

Kimyasal Kararlılık

Akışkanın kimyasal olarak kararlı olması önemlidir, çünkü kimyasal bozunma veya reaksiyonlar sistemde istenmeyen etkilere yol açabilir.

Çevresel Etkiler

Soğutucu akışkanın çevreye olan etkileri de dikkate alınmalıdır. Özellikle ozon tabakasına zarar veren veya sera gazı etkisi yaratan maddelerden kaçınılmalıdır.

Donma Noktası ve Kaynama Noktası

Donma ve kaynama noktaları, soğutma uygulamasının çalışma sıcaklıklarıyla uyumlu olmalıdır.

Basınç Düşüşü ve Akışkanlık

Soğutucu akışkanın sistemin içinde düşük bir basınç kaybına neden olmaması ve iyi bir akışkanlık özelliğine sahip olması önemlidir.

Soğutucu akışkanın seçimi, kullanılacak uygulamaya ve sistem gereksinimlerine bağlı olarak dikkatlice yapılmalıdır. Örneğin, su, geniş bir sıcaklık aralığında etkili bir soğutucu olarak kullanılabilir ancak donma noktası düşük olduğu için soğuk iklimlerde özel önlemler gerektirebilir. Diğer taraftan, özel endüstriyel uygulamalarda özel soğutucu akışkanlar kullanılabilir.

Soğutucu Akışkanlar Hangi Elementlerden Elde Edilir?

Periyodik tablodaki hangi elementler soğutucu akışkan yapımında kullanılır bunu sizler için araştırdık. Kimya derslerimizde karşımıza çıkan periyodik cetvel tablosundaki 8 element soğutucu akışkan bileşenlerinde kullanılabilir.

Soğutucu Akışkan Bileşenlerinde Kullanılan Elementler

• Karbon
• Nitrojen
• Oksijen
• Sülfür
• Hidrojen
• Flor
• Klor
• Brom

"Midgley ve ortakları Albert L.Henne ile Robert R. McNary, istenilen kaynama noktasına sahip kimyasalları bulmak için özellik tablolarını araştırdılar. Çalışmalarını zehirli ve tutuşkan olmayan, kararlı bileşikler ile sınırladılar. Rastlantısal olarak, organik florürler olarak bilinen bir grup madde dikkatlerini çekti. Flor tek başına zehirli bir madde olarak bilinirken, Midgley ve arkadaşları flor'un diğer elementlerle birleştirilmesi yoluyla bu özelliğinin giderilebileceğini düşündüler. Midgley'in öncü çalışması, bilinen bütün elementlerden yalnızca sekiz tanesinin soğutucu akışkan bileşiklerinin temel taşı olabileceğini ortaya çıkardı. Bu sekiz element, karbon, nitrojen, oksijen, sülfür, hidrojen, flor, klor ve brom'du. Diğer bütün elementler, katı oldukları ya da katı madde oluşturmaya yatkın oldukları, karasız ya da zehirli oldukları için ya da yalnızca, tek başlarına uygun fiziksel özelliklere sahip olmadıkları için elendi. Midgley'in elde ettiği sonuçlar günümüzde hala geçerlidir ve kullanılan bütün soğutucu akışkanlar bu küçük element grubundan gelmektedir."

Bu paragraf -alarko-carrier.com.tr/eBulten/TekBulten/images_4/ e_tekbulten4_print.pdf sayfasından alınmıştır

Sıkça Sorulan Sorular

Soğutucu akışkanlar nerede satılır?

Soğutucu akışkanlar üzerinde R harfiyle etiketlenmiş tüplerde sanayi ve yan kuruluşlarda satımı gerçekleşmektedir. 

Soğutucu akışkan tüpleri doldurulabilir mi?

Soğutucu akışkanlara özel dolum tesisleri ve kuruluşları vardır. Buralarda uygun koşul, fiziksek ve kimyasal ortamlarda tüplerin dolumu gerçekleşmektedir. 

Boş Soğutucu Akışkan Tüpü neden alınır?

Bitmiş soğutucu akışkan tüpleri tekrar doldurulmak amacıyla son günlerde toplanmaya başlanmıştır. Kesin emin olunmamakla birlikte yurt içinde dolumu yapılarak satılmaya başlanacağı söylenmektedir. Bu yüzden boş soğutucu akışkan türleri  rağbet görmektedir.

Soğutucu akışkan tüpleri artık yurt dışından gelmeyecek mi?

Soğutucu akışkanların dolum tesisleri aracılığı ile doldurularak kullanılacağı söylenmektedir.

Soğutma sistemlerinde kullanılan gaz hangisidir?

Soğutma sistemlerinde en çok kullanılan gaz R134a gazıdır. Yukarda belirtmiş olduğumuza gazlarda bir çok alanda kullanılmaktadır.

Tavsiye Yazı  Soğuk Hava Deposu Nedir [Tüm Bilmeniz Gerekenler] 

Tavsiye Yazı  Reyon Dolabı İmalatı Fiyatları 

Tavsiye Yazı  Soğuk Hava Deposu İmalatı - Kurulumu - Fiyatları

Tavsiye Yazı: Kondenser nedir? Ne işe yarar? Fiyatları

Anahtar Kelimeler: Soğutucu akışkanlar kimya - Soğutucu akışkanların genel özellikleri - Soğutucu akışkanların çalışma prensibi - Soğutucu akışkanların kullanım alanları - Soğutma sistemlerinde kullanılan gaz hangisidir

---

• Beğendim Paylaşıyorum